Zaktualizowany układ ma wspierać europejskie ambicje Mołdawii, a jednocześnie uwzględniać interesy UE i odzwierciedlać inne umowy handlowe.

Chociaż większość mołdawskiego eksportu korzysta już z bezcłowego dostępu do rynku UE na mocy obowiązującego układu o stowarzyszeniu między UE a Mołdawią, zmienione postanowienia oferują obu stronom dalsze możliwości, przy jednoczesnym uwzględnieniu drażliwych aspektów niektórych sektorów rolnictwa.

UE zgodziła się na zwiększenie dostępu dla mołdawskiego eksportu produktów rolnych, który nie został jeszcze zliberalizowany:

• Śliwki, winogrona stołowe, jabłka i wiśnie i czereśnie: Kontyngenty taryfowe zostaną zwiększone w celu odzwierciedlenia ostatnich obrotów handlowych i integracji Mołdawii z gospodarką UE. Umożliwią one również zwiększenie wywozu, a jednocześnie zapewnią eksporterom mołdawskim możliwość dalszego wywozu co najmniej tych samych ilości, co w ramach autonomicznych środków handlowych.
• Sok winogronowy, pomidory i czosnek: Przywóz tych produktów będzie bezcłowy (z wyjątkiem konkretnego elementu dotyczącego systemu cen wejścia dla pomidorów).

Ze swojej strony Mołdawia zgodziła się na poprawę dostępu w odniesieniu do niektórych produktów rolnych wywożonych z UE: kontyngenty na wieprzowinę i drób zostaną zwiększone oraz zaoferowane zostaną nowe kontyngenty taryfowe na mrożone mięso bez kości, mleko i masło.

Nowy dostęp do rynku dla mołdawskich produktów jest uzależniony od stopniowego dostosowania Mołdawii do odpowiednich unijnych standardów produkcji, na przykład dotyczących stosowania pestycydów. Podejście to jest zgodne z logiką procesu przystąpienia Mołdawii do UE i przyjęcia dorobku prawnego UE.

Obie strony będą miały możliwość uruchomienia mechanizmu ochronnego umożliwiającego przyjęcie odpowiednich środków, jeżeli przywóz spowoduje niekorzystne skutki dla którejkolwiek ze stron. W przypadku UE ocenę ewentualnych zakłóceń można przeprowadzić na poziomie co najmniej jednego państwa członkowskiego.

Uzgodniono przeprowadzenie przeglądu powyższych postanowień w 2027 r. Zbadane zostaną wtedy postępy Mołdawii na drodze do członkostwa w UE, stopień integracji jej rynku z UE, ilość uzgodnionych kontyngentów handlowych oraz ewolucja zdolności produkcyjnych i importowych. Przeanalizowane zostaną również interesy obu stron i drażliwe dla nich kwestie. 

Dalsze działania

Państwa członkowskie i Parlament Europejski zostaną w najbliższych dniach poinformowane o szczegółach porozumienia.

Z zastrzeżeniem ostatecznej weryfikacji prawnej układu UE i Mołdawia przystąpią do procedur formalnego zatwierdzenia zmienionej DCFTA.

Ze strony UE Komisja przyjmie w najbliższych dniach wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie zatwierdzenia układu. Układ zostanie następnie formalnie przyjęty przez Komitet Stowarzyszenia UE-Mołdawia.

Ponieważ autonomiczne środki handlowe wygasają dziś (24 lipca 2025 r.) i oczekuje się na wejście w życie zmienionej DCFTA, handel będzie kontynuowany na obecnych warunkach DCFTA.

Kontekst

W czerwcu 2014 r. UE i Mołdawia podpisały układ o stowarzyszeniu, a układ ten obowiązuje w pełni od lipca 2016 r. Pogłębiona i kompleksowa strefa wolnego handlu stanowi integralną część układu. Przewiduje on bezcłowy dostęp dla większości mołdawskich produktów, obniża cła, z którymi borykają się europejskie przedsiębiorstwa przy wywozie do Mołdawii, oraz zwiększa skuteczność procedur celnych. Ponadto układ jeszcze bardziej ułatwia handel poprzez stopniowe zbliżenie mołdawskiego ustawodawstwa, zasad i procedur, w tym norm, do przepisów i procedur UE.

W dniu 25 lipca 2022 r. UE wprowadziła autonomiczne środki handlowe, aby wesprzeć mołdawską gospodarkę, która ucierpiała w wyniku rosyjskiej wojny przeciwko Ukrainie. Konflikt zakłócił tradycyjne szlaki eksportowe Mołdawii, z których wiele zależało od tranzytu przez Ukrainę. Autonomiczne środki handlowe zostały dwukrotnie odnowione i wygasły z dniem 24 lipca 2025 r.

Środki te pomogły Mołdawii przekierować handel do UE, zapewniając praktyczne wsparcie. W rezultacie wywóz z Mołdawii do UE wzrósł z 1,8 mld EUR w 2021 r. do 2,2 mld EUR w 2024 r.

Komisja konsekwentnie dąży do uzgodnienia długoterminowej wzajemnej liberalizacji ceł z Mołdawią, zapewniając płynne przejście do nowych ram, w których wszystkie ustalenia handlowe zostaną włączone do odnowionego systemu DCFTA.

Źródło: KE